Een verdieping op eenzaamheid
De omschrijving die voor eenzaamheid gedefinieerd wordt is: “Eenzaamheid is het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties.” .
De eenzaamheid kan zich uiten in twee vormen.
Sociale eenzaamheid: het ontbreken van en sociaal netwerk (het aantal mensen om je heen is beperkt)
Emotionele eenzaamheid: het ontbreken van een relatie die zin geeft aan het bestaan (er is geen emotionele verbondenheid met een ander)
Oorzaken en gevolgen voor eenzaamheid
Wat zijn de oorzaken en gevolgen van eenzaamheid in de samenleving? Hieronder worden een aantal zaken benoemd maar niet uitputtend. Een aantal oorzaken zijn:
1. Individuele oorzaken zoals het negatief zelfbeeld, gebrek aan sociale vaardigheden, en gezondheidsbeperkingen (ouderdom, lichamelijke, zintuigelijke en verstandelijke of psychische kwetsbaarheden)
2. Veranderingen in het sociale netwerk, zoals scheiding, verhuizen en verlies van partner
3. Maatschappelijke oorzaken die verhinderen dat mensen gemakkelijk contact leggen met andere doordat de sociale verbanden weg vallen. Als je te maken hebt met vooroordelen in de maatschappij, gebrekkig financiële ruimte of beperkte zelfverzekerdheid of nog andere oorzaken, kan dat leiden tot eenzaamheid.
De gevolgen voor het individu zijn ook onderzocht. Onderzoek naar eenzaamheid heeft een verscheidenheid aan functionele, psychosociale en fysiologische nadelige gevolgen aangetoond, waaronder:
1. Verminderde lichamelijke activiteit
2. Verminderde motoriek
3. Symptomen van depressie
4. Verstoorde slapen en overdag dysfunctie
5. Verminderde mentale en cognitieve functie
6. Verhoogde bloeddruk
7. Verhoogde spanning op spieren en bloedvaten
8. Verandering in het afweersysteem
Ondanks alle onderzoeken wordt het onderwerp “eenzaamheid “ nog steeds omringd met een taboe. Het taboe verhindert ook het zoeken naar een oplossing.
Eenzaamheid oplossen?
Eenzaamheid is dus vooral een probleem als je het zelf niet kunt oplossen. En veel mensen kunnen het niet oplossen. Maar wat heel belangrijk is dat het onderwerp bespreekbaar gemaakt wordt.
En als de mensen uit het netwerk het gesprek hier over aan gaan dan is het belangrijk dat de volgende items helder worden:
weten – als iemand zelf geen idee heeft dat hij/zij een probleem heeft, zal hij/zij het zeker niet willen oplossen;
willen – zelfs als iemand weet dat hij/zij een probleem heeft, moet hij/zij het ook nog wel willen oplossen;
kunnen – iemand moet weten wat hij/zij kan doen om het op te lossen en de mogelijkheden moeten er zijn;
doen – dan moet iemand tot actie over gaan. De juiste actie, in de richting van een oplossing.
Veel mensen die in de positie zijn dat ze niet (meer) goed voor zichzelf kunnen zorgen, zullen ook niet in staat zijn hun leven zo aan te passen dat ze zich minder eenzaam voelen. De vraag is: kunnen wij daar wat aan doen?
Aanpak
Eenzaamheid aanpakken begint bij bewustwording. Maar bij dat alles is misschien wel het belangrijkste: er moet goede hulp aanwezig zijn. We denken vaak dat als we met iemand in gesprek gaan, dat het dan wel in orde komt. Dat we de ander dan wel zo ver krijgen dat ie weer onder de mensen komt. Helaas werkt het vaak niet zo. Dat in gesprek gaan, dat lukt meestal nog wel. Maar dan… mensen die zich langer eenzaam voelen, zijn meestal niet leuk. Niet voor zichzelf, niet voor een ander. Dat is geen goede start voor het aangaan van contact. Zo werkt het niet.
En het is voor hen zelf een hoge drempel om de verandering echt te willen, het is een uiting van de wil.
Gevoelens van eenzaamheid komt dus bij veel mensen voor. De vraag aan ieder individu met deze gevoelens: ben je ze bewust en ga je over tot actie; op basis van weten, willen, kunnen en doen.
En maak het vooral bespreekbaar want iedereen heeft weleens gevoelens van eenzaamheid.
De tekst is een deel uit de brochure van het Diaconaal Platform Zwolle over eenzaamheid die binnenkort gepubliceerd zal worden. Vraag er vrijblijvend naar via de website www.diaconaalplatformzwolle.nl