Interview met Violet Roosberg

De Caribische gemeenschap in Zwolle en omgeving heeft het goed getroffen. Violet Roosberg heeft met anderen in 2003 de werkgroep vieringen in het Papiamentu opgericht en speelt een verbindende rol tussen mensen van de voormalige Nederlandse Antillen, de parochie Thomas a Kempis en het Dominicanenklooster maar ook de gemeente en instanties.

Door interesse in haar eigen familiegeschiedenis is Violet ook betrokken geraakt bij de herdenking van de afschaffing van slavernij in het Koninkrijk der Nederlanden.
Ze organiseert “Amazing Grace” een serie activiteiten die op 25 mei 2024 wordt bekroond met een oecumenische viering bij de Dominicanen in Zwolle. Verschillende talen, verschillende voorgangers maar één thema: bevrijding.

Lees hier meer  informatie over Amazing Grace.

Violet, van welk eiland ben je naar Nederland gekomen?

Ik ben geboren op Curaçao in 1961. In 1988 kwam ik naar Nederland net als veel andere “Antillianen” – zoals we toen genoemd werden. Zelf spreek ik liever van Caribische Nederlanders. Immers Aruba, Curaçāo en Sint Maarten zijn sinds 2010 net als Nederland zelfstandige landen binnen het koninkrijk, terwijl Bonaire, Sint Eustatius en Saba (bijzondere) Nederlandse gemeenten zijn.

Je hecht er aan om de juiste termen te gebruiken. Wat betekent taal voor jou?

Het gaat hier om identiteit. In het Papiamentu kan ik me het beste uitdrukken, zeker als het over geloof en gevoel gaat. Taal zegt zoveel over wie we zijn en daarin jezelf mogen zijn is voor ieder mens belangrijk. Soms hebben gewone woorden een betekenis waar je niet bij stilstaat. De wijk op Curaçao waar ik woonde had allemaal straatnamen met voorwerpen uit de tijd van de plantages. Woorden voor manden, gereedschap, waterkruiken: het zware werk uit de koloniale tijd waar onze voorouders hun leven lang mee hebben gewerkt – ten behoeve van de welvaart van anderen.

Wat weet je van je eigen voorouders?

Vlak voordat mijn oom stierf in 2015 vertelde hij over enkele slaafgemaakten waar we van afstammen. Maar hij had er geen enkel document van. Ik ben op zoek gegaan in het nationaal archief op Curaçao en heb hun namen en details gevonden. In het boek “Overijssel en slavernij” dat vorig jaar verscheen ben ik geïnterviewd over mijn familiegeschiedenis (p.184-187). Ik voel me nu een stuk rijker. Weten wie ik ben, waar ik vandaan kom, hun namen en gezichten en leefomstandigheden geven me kracht. Hun grote mentale en spirituele vrijheid heeft hen geholpen om het vol te houden, ondanks onrecht en een zwaar leven en dat geeft mij ook kracht bij wat mij in het leven te doen staat.

Je voelt je niet een afstammeling van slachtoffers?

Nee. Natuurlijk valt het leed en het onrecht niet goed te praten. Maar ik heb ook veel onderzoek gedaan naar de opstand van slaafgemaakten o.l.v. Tula (1795) op Curaçao. Die opstand is neergeslagen en de leiders werden op gruwelijke wijze geëxecuteerd. Maar het monument voor Tula bestaat uit een vuist! En dus niet uit ketens. Wie zelf mentaal gevangen is, is namelijk niet in staat om anderen te bevrijden. Zij hebben doorgezet, hun rechten opgeëist, hun menswaardigheid hersteld in een tijd dat mensen elkaar als dingen hebben be- en verhandeld. Mij heeft dat gestimuleerd om op 7 maart jl. zijn én mijn verhaal te vertellen. Maar ook ben ik brieven aan de regering en de tweede kamer gaan schrijven met een verzoek om excuses en vooral erkénning van het onrecht uit de tijd van de slavernij.

Die excuses zijn inmiddels gemaakt, door de koning, door de premier. Hoe zijn ze ontvangen door jouw gemeenschap?

Veel mensen moeten er nogal aan wennen. Van Nederlandse zijde werd er gezegd ‘dat is zó lang geleden’ maar ook van Caribische zijde was er schaamte en angst om het op te rakelen. “Laat het toch rusten” kreeg ik vaak te horen. Men was er al zo lang aan gewend … zelfs de figuur van Zwarte Piet als knecht was in mijn jeugd iets wat er nou eenmaal bijhoorde, over huidskleur werd nooit gesproken. Intussen was het wel zo dat de Nederlanders op Curaçao op grote afstand leefden van de eilandbevolking, in aparte wijken en sociale kringen verkeerden. Tegenwoordig is er meer contact onderling. En ik ben blij te merken dat de jongere generatie wel meer open staat voor de feiten van vroeger en de betekenis nu. “Zij dragen de geschiedenis”, ze putten er kracht uit. Het jongerenkoor United voices of joy bijvoorbeeld. Je kunt ze horen zingen op 25 mei.

Wat gaat er precies gebeuren op 25 mei?

Dit zal de eerste oecumenische viering zijn in Zwolle om samen de afschaffing van slavernij te herdenken. Maar ook om onze vrijheid te vieren als basis voor onze gezamenlijke toekomst binnen het koninkrijk en de voormalige kolonies. Vertegenwoordigers van geloofsgemeenschappen uit Suriname, de boven- en benedenwindse eilanden en Zuid-Afrika zullen voorgaan, samen met pater Wybe Fransen O.P. die zijn hele leven als missionaris op Aruba heeft gewerkt en er de hele bijbel in het Papiamento heeft vertaald. Een werkgroep met mensen van de Thomas a Kempis parochie en de Dominicanen heeft samen activiteiten georganiseerd. Bijvoorbeeld een lezing over de ‘slavenbijbel’: een incomplete bijbel waarin Exodus grotendeels was weggelaten, zodat slaafgemaakten niet door de uittocht van de Joodse slaven uit Egypte op ideeën zouden worden gebracht waar hun christelijke eigenaars last van zouden hebben. Onze serie begon in de veertigdagentijd, de tijd van het lijden. Rond Pasen, de tijd van de Uittocht, maakten we een wandeling langs gedenkplaatsen van slavernij in Zwolle. En vlak na Pinksteren, het feest van de uitstorting van de Heilige Geest, van de zending van Gods liefde in de wereld, vieren we op zaterdagavond met elkaar dat slavernij tot het verleden behoort.

Vieren?

Ja, we vieren de vrijheid en herdenken het leed. In Suriname werd slavernij in 1863 afgeschaft, maar nog 10 jaar lang moesten de bevrijde slaven doorwerken. Niet zij maar hun eigenaars werden door de regering Thorbecke financieel gecompenseerd! In de Cariben was dit anders. De financiële compensatie was per eiland verschillend en onze voorouders bleven niet 10 jaar extra doorwerken.
Wij herdenken óók 1 juli, maar we vieren 17 augustus: de vrijheidsstrijd van Tula. Op 25 mei zullen er liederen, getuigenissen en gebeden zijn in het Sranang (‘Surinaams’), Papiamentu, Engels, Nederlands. Mensen die afstammen van slaafgemaakten en mensen uit Nederland staan samen stil bij het onrecht van vroeger. Het is een eerbetoon aan onze voorouders: zij brengen ons nu samen. En samen mogen we ons hierdoor laten inspireren.  Maar dit onrecht gebeurt ook nu nog, wereldwijd en helaas ook in Nederland denk aan uitbuiting van arbeidsmigranten enmensenhandel.

 Welke rol speelt jouw geloof hierbij?

Op het eiland liep ik vroeger aan tegen een muur van traagheid: je krijgt er niks voor elkaar, er is geen perspectief op werk en ontwikkeling, instanties antwoorden niet. Heeft het iets te maken met de cultuur, met de geschiedenis van gedwongen werk? Hoe dit ook zij, in Nederland kon ik mezelf ontwikkelen en wordt onze Caribische gemeenschap gewaardeerd. Ook de gemeente en maatschappelijke organisaties zoeken contact met ons. Eerst in de Verrijzenis, later in de Dominicanen hebben we maandelijks een viering in het Papiamentu om 11:45 uur waarin pater Wybe Fransen voorgaat. Dat is veel meer dan even zingen in je eigen taal en koffiedrinken met elkaar. Het geloof is voor mij een spiegel “wie zeggen jullie dat ik ben?” vraagt de Heer ons.  En vervolgens: wie ben ik dan zelf? Ik heb van huis uit meegekregen om er zelf wat van te maken, om hard te werken, contacten te leggen en me te verdiepen. Sinds 2018 studeer ik theologie aan de Tiltenberg in Vogelenzang en in 2023 rolde ik in het laatste collegejaar voor Catecheet in Utrecht. Ik hoop beide studies vóór de zomer af te ronden. Ik heb me mogen verdiepen in geloof, bijbel, psychologie, geschiedenis enz. Voor mij is belangrijk om een les te trekken uit moeilijkheden i.p.v. te jammeren. Om te steunen op je geloof: de Heer laat je niet in de steek. In de Eucharistie ontvangen we de Heer zelf en mogen we ons door de Heilige Geest laten leiden. We zijn dan verbonden in één lichaam, over alle grenzen heen van talen, culturen, of onrecht uit de geschiedenis.

Ik hoop dat deze herdenking niet de laatste zal zijn en dat er mensen zullen komen van allerlei verschillende herkomst om samen één gemeenschap te vormen die samen kracht put uit ons geloof, de ontmoeting met de Heer en met elkaar.

Van harte welkom!

Zaterdag 25 mei 2024: 19:00 uur, Dominicanenklooster Assendorperstraat 27 Zwolle